Çocuğu göstermeme (teslim etmeme)suçu; boşanma davasının sonuçlanması ile birlikte velayeti elinde tutan ebeveynin, diğer ebeveyn ve müşterek çocuk arasındaki kişisel ilişki kurma hakkını engellemesidir. 30 Kasım 2021 tarihinde Kanun’da yapılan köklü değişikliklerle icra ile çocuk görmek kaldırılmıştır. Yine aynı kanunda çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine muhalefet suç fiil teşkil etse dahi üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır. Kanun 30 Mayıs 2022 tarihi itibariyle tüm maddeleri ile yürürlüğe girmiştir. Boşanma davalarının sonuçlanması ile birlikte velayet konusunda da hakim karar vermiş olur. Çocuk, hakim kararı doğrultusunda velayeti elinde tutan ebeveyn ile yaşarken; diğer ebeveynin de çocuğu ile kişisel ilişki kurma hakkı vardır. Boşanma avukatı, müvekkillerine hukuki dava takibi ve danışmanlık hizmeti vermektedir.
Evlilik birliği bittikten ve boşanma kararı kesinleştikten sonra kendisine velayet verilen tarafın çocuğu diğer ebeveyne teslim etmemesi, özel vakit geçirmesine hukuka aykırı şekilde izin vermemesi olarak tanımlanabilir. Müşterek çocuklar evlilik tartışmalarında ortada kalabiliyor, tartışmalar büyüyor ya da diğer ebeveyne karşı tabiri caizse silah olarak kullanılabiliyor. Bu durum çocuk için gelecekte çok ağır travmalar yaşamasına, psikolojik ilaç kullanmasına sebep olmaktadır. Evliler tartışma ya da kavga esnasında bu durumun farkına varmasa da kanun çocuğun menfaatini gözeterek birçok önlem almıştır.
30 Kasım 2021 tarihi itibari ile değişen İcra İflas Kanunu’na göre çocuk tesliminde ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin tüm kararlar, bu husustaki denetimler İcra Kanunu’ndan kaldırılarak aile mahkemesine verilmiştir. Yani İcra Mahkemelerinin çocuk üzerindeki hükümleri kalkmıştır. İcra ile çocuk görme, alma dönemi sona ermiştir. Denetleme yetkisi aile mahkemelerine verilmiştir.
Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair aile mahkemeleri tarafından verilen ilam veya tedbir kararları, çocuğun üstün yararı esas alınarak, Adalet Bakanlığınca kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerince bu Kısım hükümlerine göre yerine getirilir.
Velayet ; 18 yaşını doldurmamış çocukların haklarının korunması adına boşanan çiftlerden birine veya ortak kullanım şeklinde her ikisine verilen haktır. Çocuğun velayetine ilişkin hususlarda hakim kendiliğinden önlem alır. Boşanma davaları esnasında mahkeme, uzman pedagog vasıtasıyla çocuğun hangi ebeveyn ile hayatına devam etmesi gerektiğine karar verecektir. Mahkeme pedagogun hazırlattığı rapora göre ebeveyn ve çocuk arasındaki ilişkiyi düzenleyecektir.
Çocuklar; Boşanma davası sürerken anne veya babası tarafından kaçırılabiliyor. Diğer ebeveyn tarafından kaçırılan çocuğun nerede, kimle, nasıl yaşadığı bilinmiyor. Boşanma davası sırasında velayet hakkı geçici olarak kendisine verilen taraf mahkemenin izin verdiği günlerde çocuğu teslim etmeyebiliyor.
Çocukla tehdit edebilmek amacıyla özellikle çocukla ilişki kesiliyor ebeveyn çocuğun mahkeme günlerine uymayarak, hatta şehir ve ülke değiştirerek çocuğu diğer eşten kaçırabiliyor
Evlilik esnasında anne veya baba çocuğun velayetini birlikte kullanır. Taraflardan birinin vefatı halinde sağ kalan eş velayeti kullanmaya devam edecektir.
Taraflardan biri boşanma yada ayrılık davası açtığı zaman mahkeme talep edilmese dahi geçici velayeti taraflardan birine verir. Ancak çocuğu göstermeme suçu evliyken de işlenebilir. Çiftler henüz dava açmadan birbiriyle anlaşamadıkları zamanda eşin canını yakmak maksadı ile çocuğunu göstermekten kaçınabilmektedir. Evlilik birliği esnasında taraflar ayrı yaşamak isteyip bu yönde bir mahkeme kararı almış iseler diğer eşe karşı çocuğu göstermeyerek göz dağı vermek yönünde davranışlarda bulunmaktadır.
Evlilik esnasında çocuk anne ya da baba tarafından kaçırılmış ise bir kaçırılmadan ziyade ebeveyni ile ‘yolculuğa çıkarılmış küçük’ düşüncesi ile savcılıktan takipsizlik kararı çıkmaktadır. Takipsizlik kararı yeterli delile ulaşılamadığından suç işlendiği kanaatine varılmadığına ilişkindir.
Boşanma davası devam eden bir çift henüz boşanmadığından evli sayılmaktadır. Ancak ortak yaşam bittiğinden müşterek çocukların durumu için bir karar alınacaktır. Velayetin ebeveynlerden birine verilmesi halinde mahkeme tarafından belirlenen görüşme (kişisel ilişki kurma saatlerinde) çocukla görüşebilecektir. Görüşme zamanlarında çocukla görüştürülmeyen taraf çocuğun teslim edilmesi adına eskiden icra takibi başlatılmakta idi
Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin mahkeme kararlarının uygulanmasında İcra ve İflas Kanunu hükümleri takip edilmeyecektir.5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK)’na 7343 sayılı Kanun ile eklenen maddelere göre gerçekleşecektir. Güncel değişiklikleri takip ederek hatalı dava açmamanız adına boşanma avukatı ile iletişime geçmeniz daha doğrudur. İlgili Kanun 30 Mayıs 2022’den sonraki boşanma davalarında kesin olarak uygulanan hükümdür.
Çocuk teslimi yapılmamış ve ebeveyn görüş günlerinde çocukla görüşmemiş ise görevli memur bir tutanakla bu durumu resmi hale getirecektir. Velayet verilen anne ya da baba, mahkeme tarafından kurulan kişisel ilişki günlerinde çocuğu teslim etmekle yükümlüdür. Çocuk teslim edilmediği takdirde suç işlenmiş olur. Açıklanan gerekçe ile çocuk teslim etmeme suçu oluşacaktır.
Mahkeme tarafından geçici velayeti alan taraf değil de çocukla kişisel ilişki kurma gününde çocuğu alarak kaçıran taraf için durum farklıdır. Çocuğu kaçıran ebeveyn tarafından çocuğun alıkonulması suçu işlenir. Geçici velayeti elinde tutan kişi; Türk Ceza Kanunu uyarınca aile düzenine karşı işlenen suçlar başlığında çocuğun alıkonulmasına ilişkin şikayette bulunur.
Aile mahkemesi hakimi boşanma davası devam ederken koruyucu ve geçici önlemleri tarafların talebi olmasa dahi kendiliğinden almakla yükümlüdür. Aile mahkemesi hakimi tarafından alınan geçici önlemler velayeti dava esnasında alacak tarafın belirlenmesi, nafaka konusunda karara varılması gibidir. Boşanma davası sürerken müşterek çocuğun velayet kararını veren ebeveyn ile çocuk arasında kişisel ilişki kurulması gündeme gelecektir. Çocuk ile ebeveyni onlar için belirlenen kişisel ilişki gününde görüştürülmüyor ise görüştürülmeyen ebeveyn icra takibi başlatarak çocukla görüşmek üzere hukuki yolları devreye sokacaktır.
Çocuk gösterilmediği taktirde, velayet hususunu mahkeme tekrar gündeme getirecektir. Mahkeme tarafından belirlenen görüşme günlerinde çocuk ebeveyni ile görüştürülmediği taktirde velayeti elinde tutan taraf velayeti kaybedecektir.
Boşanma davası sürerken geçici velayet verilen ebeveyn ikametgahını değiştirmek isterse taşınmasında başka bir engel bulunmamaktadır. Ebeveynlerin velayet hakkı çocukla yaşayacakları şehri belirleme hakkını da kapsar. Velayeti elinde tutmayan taraf taşınmayı engellemek için mahkeme kararı talep ederse, sonuç olumsuz olacaktır. Ancak şehir dışına taşınacak olan ebeveyn mahkemeden yeni görüşme günleri belirlenmesi talebinde bulunabilir.
Boşanma davası sürerken velayeti geçici olarak elinde bulunduran taraf mahkemeden çocuğun ülke dışına çıkarılmaması için tedbir talebinde bulunabilecektir. Ebeveynlerden birinin yabancı ülke vatandaşı olması halinde bu tedbir sıklıkla uygulanmaktadır.
Anlaşmalı boşanma davalarında taraflar mal paylaşımı, velayet, nafaka vb hususlarda anlaşmaya varmış olmaktadır. Ancak çekişmeli boşanma davalarında taraflar başta velayet hususunda anlaşamamaktadır. Aile mahkemesi hakimi çocuğun velayetini kime vereceği hususunda anlaşamadıkları için çekişmeli dava sürecinde velayet bir kişide kalmaktadır. Velayet hususunda en önemli ölçüt çocuğun yüksek menfaatidir.
Çocuk 0-4 yaş arasında ise velayet annenin çocuğa karşı darp vb. durumu yok ise yüksek ihtimalle anneye verilecektir. Annenin maddi durumu yetersiz ise çocuğun yaşı önemli olmaksızın dava süresince tedbir nafakası, dava sonuçlandıktan sonra iştirak nafakası alarak çocuğu ile birlikte geçiminin sağlanması amaçlanmaktadır.
Boşanan çiftlerden velayet hakkını elinde tutan eski eş; başka bir kişiyle evlilik yaparsa çocuğun velayeti hususu bu durumdan doğrudan etkilenmez. Yani velayeti elinde tutan kişinin evlenmesi tek başına yeterli bir sebep değildir. Velayetin değiştirilmesi için çocuğun menfaatinin zarar görmesi gerekir. Evlendikten sonra yeni eş ile çocuğun aynı evde kalmasının sakıncalı görülmesi, annenin çocuğu ihmal etmesi veya yeni eşin çocuğa zarar verici davranışlarının olması halinde ancak velayetin değişimi söz konusu olacaktır. Yeni eşin çocukla birlikte yaşamak istememesi halinde de velayetin değişimi söz konusu olacaktır. Ancak velayeti elinde tutan eşi çocuğu göstermiyor ve de evlenmiş ise evlendiği için değil ancak müşterek çocuğu göstermediği için velayeti kaybetme ihtimali olacaktır.
Çocuğu göstermemek tek başına velayetin değişmesi için yeterli bir sebep iken bir de çocuğa şiddet uygulanması halinde boşanma avukatının elindeki belgelerle derhal mahkemeye başvurularak çocuğun ebeveynden alınarak fiziksel ve ruhsal sağlığı için diğer ebeveynine verilecektir. Bu aşamada boşanma avukatınızın gösterdiği emek neticesinde fiziksel ve ruhsal şiddet uygulayan ebeveyn ile çocuğun kişisel ilişki kurması belirli dönemler için tamamen kesilebilecektir. Şiddet uygulayan ebeveynin terapi alması ve çocuğunda ebeveyninin sevgisine ihtiyaç duyması neticesinde ancak yalnız kalmamak kaydı ile uzman pedagog, refakatçi vb. yakın ve bilinçli kişiler eşliğinde görüşmeye devam etmesi sağlanabilecektir.
Mahkeme ilamı olmasına rağmen çocuğu göstermeyen ebeveyn hakkında eski İcra İflas Kanunu hükümlerinde İcra Ceza Mahkemesi’ nde dava açılmaktaydı. Ancak bu kanun hükmü 30 Kasım 2021 tarihi ile yürürlükten kalkmıştır. Yeni kanun hükümlerinde İcra İflas Kanunu’na dayanarak çocuğu görme hali tamamen kalkmıştır. Çocuğu göstermeme suçu ilgilisinin şikayetine tabi bir suçtur. Dolayısıyla şikayet yapılmadığı taktide resmi makamlar kendiliğinden harekete geçmeyecektir.
Çocuğu göstermeyen ebeveynin ceza almasını istiyorsa mağdur ebeveynin şikayet etmesi gerekmektedir. Boşanma avukatınızın açtığı davada çocukla kişisel ilişki kurulmasına müdahale eden, mani olan eşin şikayeti üzerine 3 aya kadar hapis cezası alabilir.
Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine muhalefet suçu yani çocuğu göstermeme suçu; suç fiil teşkil etse dahi üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılır.
Ancak eylem suç teşkil etmeyecek şekilde yalnızca itaatsizlik şeklinde ise üç günden on güne kadar disiplin hapsi ile cezalandırılacaktır.
Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine muhalefet yani çocuğu göstermeme suçunda şikayet süresi bu eylem gerçekleştikten sonra 1 aydır. Bu süre hak düşürücü süre niteliğindedir. Ancak tabi ki delilsiz şikayetler süresinde olsa dahi hüküm teşkil etmeyecektir. 30 Kasım 2021 tarihinde Kanun değiştiğinden güncel kanunu takip eden web sitelerinden ve uzman boşanma avukatından yardım almanızı tavsiye ederiz.
30 Kasım 2021 tarihinde değiştirilen, 31 Mayıs 2022 tarihinde tüm maddeleri ile yürürlüğe girecek olan kanun hükmü gereğince İcra İflas Müdürlüklerinde yetki kaldırılmıştır. Çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair aile mahkemeleri tarafından verilen ilam veya tedbir kararları, çocuğun üstün yararı esas alınarak, Adalet Bakanlığınca kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerince bu Kısım hükümlerine göre yerine getirilir.
Velayeti elinde tutan tarafın çocukla kişisel ilişki kurulmasına engel olması çocuğun yaşı itibariyle anlayabileceği bir durum değildir. Böyle durumlarda velayeti elinde tutan kişi sıklıkla karşı taraf hakkında olumsuz ve gerçek dışı söylemlerde bulunabilmektedir. Çocukla kişisel ilişki kurulması gereken günlerde çocuğu göstermeyen veya aksaklıklar çıkararak akışı yavaşlatan ebeveyn hakkında çocuğuna ulaşamayan tarafın talebi üzerine velayetin değiştirilmesi, kaldırılması konusu gündeme gelecektir. Velayet kararı mahkemenin yapmış olduğu incelemeler neticesinde belirlendiğinden herhangi bir sebep yokken velayetin değiştirilmesi gündeme gelmez. Ancak değişen durumlara göre çocuğun velayetinin tekrar düzenlenmesi konusunda gündeme gelecektir. Çocuğu haklı bir neden olmaksızın zamanında teslim etmemek, çocuğu göstermemek; çocuğun ebeveyni ile ilişki kurmasına mani olarak çocuğun menfaatini tehlikeye atmak demektir. Bu sebeple velayet kararının değiştirilmesi uygun olacaktır.
Çocuğun velayetinin kendisine verilen eşin yani davalının celp edilen icra dosyasında kişisel ilişki günlerinde çocuğu bulundurmadığı, değişen adresin dosyaya bildirilmediği, ve müteaddit araştırmalara rağmen davalı adresinin bulunmadığı, çocuğun davacı ile kişisel ilişkisini engellediği, davalının bu sebeple çocuğun aile bağlarını özellikle fikri gelişimini olumsuz etkilediğini düşünen Yargıtay bu sebeplere dayanarak TMK 183 uyarınca velayetin değiştirilmesine karar vermiştir.
Yine Yargıtay bir kararında ‘Anne, küçüğü kaçırdığından ve kişisel ilişki hakkını zedelediğinden ana ile küçüğün kişisel ilişki hakkının kaldırılması gerekir.’ Toplanan deliller ile davalı annenin davacıyı tehdit ettiği, küçükle kişisel ilişkiyi zedelediği, bununla da kalmayarak küçüğü okuldan kaçırdığı ve yükümlülüklerine aykırı hareket ettiğinden bahisle velayetin davalı anneden alınarak davacı babaya verilmesi gerektiğine karar verilmiştir.
Yargıtay 2.HD. 2016/ 10491E. 2016/11696 K. ve 14.06.2016 T. kararında kişisel ilişki düzenlenmesinde, çocuğun özellikle sağlık, eğitim, bakım, ahlak bakımından yararları esas alınır. Baba öldüğü taktirde büyükbaba ve büyükannenin ikame edilerek, babaya uygun olabilecek genişlikte kişisel ilişkilerinin düzenlenmesi TMK 325’e aykırıdır denmektedir. Kişisel ilişki süresi üst soydan daha kısa tutulmalıdır.
Çocukla kişisel ilişki kurma ölçütünde sadece bunu talep edenin özlemini giderme, akrabalık bağını hissetme gibi normal hususlar değil, çocuğun menfaatine yönelik diğer hususlarda öne çıkmaktadır. Çocukla ilişki kurmak isteyen ebeveynin bağımlılıkları, ahlak dışı yaşamı, düzenli hayatı yok ise ebeveyn velayet davası ile kişisel ilişki kurulmasının önüne geçebilir.
………….AİLE MAHKEMESİ’NE
DAVACI:
VEKİLİ: Av. Eser ESERÇELİK
DAVALI:
VEKİLİ
KONU: Çocuk göstermeyerek çocuk teslimine muhalefet suçunu oluşturan sanığın cezalandırılması talebine ilişkindir.
AÇIKLAMALAR
Hukuki Sebepler: ÇÇK, 7343 Sayılı kanun ve Medeni Kanun ile ilgili hükümler.
Hukuki Deliller: Boşanma dosyası, tutanak tanık, pedagog raporları vb.
SONUÇ VE İSTEM: Yukarıda açıklanan ve resen gözetilecek sebepler neticesinde sanığın eylemlerinden ötürü cezalandırılmasına, vekalet ücret ve masrafların davalıya yükletilmesine karar verilmesini saygılarımızla talep ederiz.
DAVACI VEKİLİ
Eserçelik Hukuk Bürosu; İstanbul ilinde faaliyet gösteren ve Avukat Doğa Eser Eserçelik tarafından başta sağlık ve boşanma hukuku alanında hizmet veren İstanbul Hukuk Bürosudur.
