Evli kadının bekarlık soyadını kullanması ancak isim ve soyisim davası açmakla mümkündür. Evli kadın boşanmadan da bekarlık soyadını kullanabilir. Kadın evli olsa dahi eşinin soyadını kullanmak istemeyebilir. Eşin soyadını kullanmamak için kadın bekarlık soyadını tercih edebilir. Bu durumda yapılması gerekenleri kısaca özetleyeceğiz. Öncelikle şuana kadar bini aşkın isim davası açıp sonuçlandıran ofisimiz bu konuda oldukça yetkindir. Evli olup, bekarlık soyadını kullanmayı tercih eden kadının duruşmaya katılmasına gerek yoktur. Bekarlık soyadını kullanmak isteyen kişi bu alanda bini aşkın vekaletimizin olduğu isim davası açmaya yetki içeren vekaletname vermeniz yeterlidir.
Vekaletname çıkarmak için size en yakın notere gidebilirsiniz. Hafta sonları noterler açık olup Türkiye çapındaki Nöbetçi Noterleri bulmak için Türkiye Noterler Birliği’ne ait verdiğimiz linke tıklamanız yeterlidir.
Avukatlarımız verdiğiniz vekaletname ile davanızı açacaktır. Duruşmaya katılmanıza gerek olmadan davanızı sonuçlandırarak sonucu size bildiriyoruz. Davanızı talebinize uygun sonuçlandırdıktan sonra size bildiriyoruz. Bu bilgilendirme doğrultusunda Nüfus Müdürlüğü’ne giderek yeni soy isminize uygun kimlik, pasaport ve ehliyetinizi isteyebilirsiniz.
Türk Medeni Kanunu Mad 187 uyarınca kadın evlendiğinde kocasının soyadını alır. Ancak evlenirken kadın nüfus idaresine yapacağı başvuruyla kocasının soyadının yanında kendi soyadını kullanmak da isteyebilir. TMK yer alan bu hüküm kadının kocasının soyadıyla birlikte kendi soyadını kullanmasına izin vermekteydi. Evli kadınların bekarlık soyadını kullanmasını mümkün kılan süreç Anayasa Mahkemesinin TMK Mad 183’ün ayrımcılık yasağı olduğuna karar vermesiyle birlikte iptal ettirmesi ile mümkün hale geldi. Bu halde evli kadının bekarlık soyadını kullanması mümkün oldu. Evli kadın bekarlık soyadını kullanabilmek için boşanmak zorunda değildir.
Evli kadınlar bekarlık soyadını kullanabilmek için Anayasa Mahkemesi’ne başvurmak zorunda kaldı. Evli kadınların bekarlık soyadını kullanması için yapılan başvuruların zorlu ve gereksiz dava yükü oluşturması sebebiyle Yargıtay Genel Kurulu 15 Eylül 1930 tarihinde bir karar vererek evli kadınların bekarlık soyadını kullanmasının önündeki engeli kaldırmıştır.
Kadının evlenmesi halinde soyadının değişmesi uygulamada birçok soruna ve karışıklığa sebep olmaktadır. Örneğin Kadın evlendiğinde gerçekleşen soyadı değişikliği ehliyet, pasaport, kimlik, okul diplomaları gibi önemli belgelerin denkleştirilmesi veya yenisinin çıkarılması gerekliliğini doğurmaktaydı. Kadına bu gibi olumsuzlukları yaşamaması adına soyadını seçme hakkı verilmiştir. Bu değişiklikle evli kadınların bekarlık soyadını kullanmasına imkan verilmiştir.
Kadın evlenmezse babasından gelen soyadını taşıması mümkündür. Evli olmayan kadın, sebeplerinin varlığı halinde mahkeme kararı ile soyadını değiştirebilir. Kadın bekarlık soyadını kullanabilir veya değiştirebilir.
Evli olmayan kadın haklı nedene dayanması halinde soyadını mahkeme kararı ile değiştirebilir. Şöyle ki kadının bekarlık soyadı gülünç, komik, alaycı, küfür içeren bir soyisim varsa bekarlık soyadının kullanılmasına izin verilebilir.
Kadın evlendiği taktirde usulen bekarlık soyadını kullanmak yerine kocasının soyadını kullanır. TMK Mad 187; ”Kadın evlenmekle kocasının soyadını aldı, ancak evlendirme memuruna veya nüfus dairesine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadını kullanmamayı veya bekarlık soyadını kullanmayı kocasının soyadını kullanarak talep edebilir. Kadın bekarlık soyadını kullanmak isterse bunu Medeni Kanuna değil Yargıtay kararına göre değiştirilmesini talep edebilir.
TMK Madde 187’nin kadına tanımış olduğu imkan eşinin soyadı ve bekarlık soyadını kullanmasıdır. Tek başına kadının soyadı kullanmasına izin vermemiştir. Kadın ; adı+ bekarlık soyadı+ kocasının soyadı şeklinde kullanmasına imkan tanımıştır.
Boşanan kadın herhangi bir başvuruda bulunmazsa bekarlık soyadını kullanır. Bu durum Türk Medeni Kanunu Mad 173 de ‘Boşanma halinde kadın evlenme ile kazandığı kişisel durumunu korur ancak evlenmeden önceki soyadını yeniden alır. Kadın hakimden bekarlık soyadını taşımasına izin verilmesini isteyebilir.” şeklinde ifade edilmiştir. Kadın boşandığı kocasının soyadını kullanmak isterse başvuruyu boşanma davası ile veya kesinleşen boşanma kararından itibaren 1 yıl içinde açmalıdır.
Kadın boşanacağı zaman kocasının soyadını kullanmakta yararı olduğunu kanıtladığı taktirde eşinin soyadını kullanmaya devam edecektir. Örneğin kocasının soyadı ile ünlenmiş bir sanatçı boşandığı taktirde bekarlık soyadıyla tanınmadığından ticari kayıp yaşayacaktır. Örnek vermek gerekirse moda programlarından tanıdığımız İvana SERT’ in soyadı kocasının soyadı ile tanındığından soyadının değişmemesi talebiyle boşanmıştır. Kocası da bu durumu kabul ettiğinden kocasının soyadını taşıyabilmiştir.
Kadının medeni durumu değiştikçe pasaport, kimlik, ehliyet gibi önemli belgelerini her defasında yenilemek zorunda kalmaktadır. Bunların yanında kadının evli olduğu süre boyunca yazmış olduğu tezler elde ettiği başarılar boşandığı kocasının soyadı ile anılacaktır. Bu da boşanma esnasında kadının başarılarının hakkıyla anılamamasına neden olmaktadır. Mağduriyetlerini dile getirenlerin talepleri Yargıtay tarafından haklı bulunarak emsal niteliğinde bir karar vermişlerdir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 30.09.2015 tarihli kararı 2014/2-889 E, 2015/2011 Kararıyla farklı muamele olduğu açıktır olarak ifade etmiştir. Bu kadar uyarınca; ”Somut olayda; davacının iddiası, evli erkeklerin evlenmeden önceki soyadlarını kullanabilmelerine karşın evli kadınların evlendikten sonra yalnızca bekarlık soyadlarını kullanamamaları hakkındadır. Bu durumun, benzer konumdaki kişiler arasında cinsiyete dayalı “farklı muamele” teşkil ettiği şüphesizdir. Hemen ifade edilmelidir ki; farklı muameleyi haklı çıkartacak ikna edici gerekçeler gösterilmediği müddetçe 14. maddenin ilkesel olarak, erkek ve kadına eşit şekilde uygulanmasını zorunludur. Hukuk Genel Kurulunca, kızlık soyadının kullanılmasının aile birliğinin sağlanmasında olumsuz etkisi olacağı savunmasına karşı, aile birliğinin sağlanmasında ortak bir soyadın kullanılmasının etkisinin bulunmadığı kabul edilmiş, ortak soyadın bu konuya geleneksel yaklaşım dışında bir katkısının bulunmadığı ortak bir aile ismi ile aile birliğinin yansıtılmaması halinde, evli çiftlerin ve/veya üçüncü tarafların somut ya da önemli bir sorun ile karşılaşmayacağı, nüfus hizmetlerinin yürütülmesinde çıkabilecek bir takım aksaklıların da teknik düzenlemeler ile aşılabileceği kabul edilmiştir . Ayrıca Hukuk Genel Kurulunca, evli kadınların aile birliği adına kocalarının soyadını taşımak zorunda bırakılmalarının -önüne kendi bekarlık soyadlarını ekleyebilseler de objektif ve yeterli bir nedeni olmadığını kabul edilmiştir.”
İşte bu gerekçe doğrultusunda evli kadınlar da mahkemeden kızlık soyadlarını kullanmak için dava açabilirler.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 30.09.2015 tarihindeki kararı uyarınca davacının evlenmekle aldığı kocasının soyadını kullanmayı reddederek yalnızca kendi kızlık soyadını kullanabilir. Evlendikten sonra eşin soyadını alma zorunluluğu eşitlik ilkesine ve Anayasa’ya aykırı olduğu için kadın kendi soyadını kullanabilir. Her durumda evli kadının kızlık soyadını kullanması yalnızca mahkemede dava açma yoluyla olmaktadır.
Evli kadının bekarlık soyadını kullanması ancak mahkemede dava açılmasıyla mümkündür. Bunun için avukatımıza vekalet vererek dava açabilirler. Müvekkilin duruşmaya katılma zorunda değildir. Genel olarak tanık dinletilmesine gerek duyulmamaktadır. Kadının bekarlık soyadını kullanması amacıyla açılacak davalarla ilgili ayrıntılı bilgi almak için ofisimize ulaşabilirsiniz.
İSTANBUL AİLE MAHKEMESİNE
DAVACI :
ADRES :
VEKİLİ :
DAVALILAR :
Adres
DİLEKÇE KONUSU :Evli kadının bekarlık soyadını kullanması taleplidir.
AÇIKLAMALARIMIZ
Davacı Müvekkil, …. tarihinde … kişisi ile evlenmiş olup, mevcutta İstanbul’da ikamet etmektedir.
Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 31.10.2011, 2011/17108 Esas, 2011/17466 Karar sayılı ilamına göre ve 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yargılanma Usullerine Dair Kanunun 4.maddesine göre kadının bekarlık soyadının kullanmasını kullanmasına ilişkin açılacak davalarda görevli mahkeme aile mahkemesi, yetkili mahkeme ikametgah adresindeki mahkemesidir. İşbu sebeple huzurdaki davayı açmaktayız.
TMK Madde 187 uyarınca “Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Daha önce iki soyadı kullanan kadın, bu haktan sadece bir soyadı için yararlanabilir.”
Anılan kanun maddesi gereğince müvekkil evlendiği eşinin soyadını kendi soyadı sonuna almış ve ………. olmuştur. Söz konusu kanun maddesi Kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır diyerek emredici bir düzenleme yapmış olsa da; Anayasa 90.maddesi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Kadınlara Yönelik Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına İlişkin Sözleşme ve devamı neticesinde şekillenen Yargıtay karar ve içtihatlarıyla kadın, evlendikten sonra da bekarlık soyadını tek başına kullanabilmektedir.
Anayasasının 90. maddesinin son fıkrasında;
“Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesi’ne başvurulamaz. Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası antlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası antlaşma hükümleri esas alınır”
Anayasanın 17.maddesi 1.fıkrası
“Herkes, yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.”
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 8.Madde (Özel ve Aile Hayatına Saygı Hakkı)
“(1) Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve yazışmasına saygı gösterilmesi hakkına sahiptir.
(2) Bu hakkın kullanılmasına bir kamu makamının müdahalesi, ancak müdahalenin yasayla öngörülmüş ve demokratik bir toplumda ulusal güvenlik, kamu güvenliği, ülkenin ekonomik refahı, düzenin korunması, suç işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli bir tedbir olması durumunda söz konusu olabilir.”
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi 14.Madde (Ayrımcılık)
“Bu sözleşmede tanınan hak ve özgürlüklerden yararlanma, cinsiyet, ırk, renk, dil, din, siyasal veya diğer kanaatler, ulusal veya toplumsal köken, ulusal bir azınlığa aidiyet, servet, doğum başta olmak üzere herhangi başka bir duruma dayalı hiçbir ayrımcılık gözetilmeksizin sağlanmalıdır.”
Tüm bunların yanı sıra yerleşik Yargıtay içtihatları kabulüne ve usule göre de kadının bekarlık soyadını kullanması için haklı bir gerekçenin bulunmasına ihtiyaç yoktur; mahkeme bu kararı verirken haklı sebep varlığını aramamaktadır. Bu konuda Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 16.11.2017, 2016/22056 Esas, 2017/12849 Karar sayılı ilamı şu şekildedir:
“Dava evli kadının bekarlık soyadının kullanılmasına izin verilmesine ilişkindir.Evli kadının bekarlık soyismini kullanmayı istemesi için haklı bir gerekçenin bulunmasına ihtiyaç yoktur. Bu hak AİHS 8 ve Anayasanın 17. maddeleri kapsamında bir insan hakkıdır ve cinsiyete dayalı olarak bir ayrıma tabi tutulmaksızın erkek ve kadın arasında eşit şekilde uygulanmalıdır. Aksi durum AİHS’nin 14. maddesine aykırılık teşkil edecektir. …’ Yukarıda açıklanan kurallar çerçevesinde Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşme hükümleri ile çeliştiği görülmektedir. Bu durumda, mahkemece Anayasa’nın 90. maddesi uyarınca uygulanması gereken uluslararası sözleşme hükümlerinin dikkate alınması gerektiği anlaşılmakla açıklanan hususlar gözetilerek davanın kabulü gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiştir.”
Bu noktada tartışılması gereken husus Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi karşısında Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcı olup olmadığı; varılacak sonuca göre Türk Medeni Kanunu 187.madde hükmüne rağmen kadının evlilik birliği içerisinde yalnızca bekarlık soyadını kullanıp kullanamayacağıdır ki bu da aşağıda sunduğumuz Yargıtay kararları özellikle de Hukuk Genel Kurulu kararı ile uzun zamandır mümkündür.
Kadının yalnızca bekarlık soyadını kullanabilmesi için henüz Kanunda gerekli hukuki düzenleme yapılmadığından; nüfus müdürlüğüne başvurularak bir sonuç alınamamakta ancak verilecek mahkeme kararıyla bu değişiklik yapılabilmektedir. Bu konuda Yargıtay 2. Hukuk Dairesinin 31.10.2011, 2011/17108 Esas, 2011/17466 Karar sayılı ilamı şu şekildedir:
“Kadın evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önüne kendi soyadını da kullanabilir. (TMK md.187) Davacının halen evli olduğu ve evlenmekle birlikte kullanmaya başladığı kocasının soyadının nüfus kaydından silinmesini istediğine göre uyuşmazlığın Türk Medeni Kanunu’nun ikinci kitabından kaynaklandığı ve görevli mahkemenin Aile Mahkemeleri olduğu (4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanunun 4. Maddesi) anlaşılmaktadır. Ne var ki temyiz incelemesi sırasında bu yön gözden kaçtığından davacının karar düzeltme isteminin kabulüne ve dairemizin yukarıda esas ve karar numarası gösterilen bozma kararının kaldırılmasına karar vermek gerekmiştir.”
Yine bu husus Ankara 11.Aile Mahkemesi’ nin 12/05/2011 Tarih, 2011/59 E. 2011/656 K. Sayılı kararının Yargıtay 2.Hukuk Dairesi’ nin 21.02.2013 Tarih, 2012/2319 E., 2013/4523 K. Sayılı BOZMA kararına karşı Yerel Mahkemenin direnmesi üzerine verilen Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’ nun 30.09.2015 Tarih, 2014/889 E., 2015/2011 K. Sayılı kararında :
“Direnmeye konu yargılama kapsamında verilen kararın 4721 sayılı Kanun’un 187. maddesine dayanarak verildiği anlaşılmaktadır. Ancak, yukarıda yer verilen tespitler ışığında ilgili Kanun hükmünün sözü edilen Sözleşme hükümleri ile çatıştığı görülmektedir. Bu durumda, uyuşmazlığı karara bağlayan ilk derece Mahkemelerinin, AİHS ve diğer uluslararası insan hakları antlaşmaları ile çatışan 4721 sayılı Kanun’un 187. maddesini kararlarına esas almayarak, başvuru konusu uyuşmazlık açısından Anayasa’nın 90. maddesi uyarınca uygulanması gereken uluslararası sözleşme hükümlerini dikkate alması gerektiği sonucuna varılmaktadır.
Somut olaya gelince: sebep önemli olmaksızın davacı evlilik birliği içinde sadece kızlık soyismini kullanmak istemektedir. Kızlık soyisminin kullanmak istemek için haklı bir gerekçenin bulunmasına ihtiyaç bulunmamaktadır. Bu hak AİHS 8 ve Anayasanın 17. maddeleri kapsamında bir insan hakkıdır ve cinsiyete dayalı olarak bir ayrıma tabi tutulmaksızın erkek ve kadın arasında eşit şekilde uygulanmalıdır. Aksi durum AİHS’nin 14. maddesine aykırılık teşkil edecektir.
Yukarıda açıklanan nedenlerle yerel mahkeme kararı usul ve yasaya uygun olup, onanmalıdır.”
Denilerek Yerel Mahkemenin “Davanın Kabulü ile, davacı kadının evlilik soyadının iptaline, bekarlık soyadını kullanmasına” kararı onanmıştır.
Müvekkil yalnızca bekarlık soyadı ile tanınmaktadır. Müvekkilin soyadının bu şekilde değişmesi yaşantısını zorlaştırmış ve karmaşıklaştırmıştır.
Hukuki Nedenler : Anayasa , Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ilgili mevzuat
Deliller :Nüfus Aile Kayıt Tablosu, İkamet bilgileri, Aile Cüzdanı vesair yasal delil
Sonuç ve Talep: Yukarıda açıklanan ve resen gözetilecek sebepler neticesinde haklı davamızın kabulü ile, kadının bekarlık soyadının kullanmasına izin verilmesini saygılarımızla talep ederiz.
Eserçelik Hukuk Bürosu; İstanbul ilinde faaliyet gösteren ve Avukat Doğa Eser Eserçelik tarafından başta sağlık ve boşanma hukuku alanında hizmet veren İstanbul Hukuk Bürosudur.
