Uyuşturucu Ticareti Suçu TCK 188 maddesinde düzenlenmiştir. ‘’Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.’’ şeklinde belirtilmiştir. Uyuşturucu ticareti suçunun nitelikli halleri, daha az cezayı gerektiren halleri, TCK madde 188 de ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Uyuşturucu ticareti suçunda yargılanma esnasında ceza avukatından hukuki hizmet almanız tavsiye edilir.
Uyuşturucu ticareti suçunda korunması gereken hukuksal değer kamu sağlığıdır. Netice itibariyle günümüzde dünyada uyuşturucu tüketimi ve ticareti bir hayli artmış, küçük yaştaki bireylerin bile uyuşturucu maddelere ulaşımı kolaylaşmıştır. Bu durum gereğince uyuşturucu maddenin küçük yaştaki bireye satılması, karşılıksız verilmesi halinde daha fazla ceza öngörülmüştür. TCK madde 188/3 ‘’ Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.’’ şeklinde belirtilmiştir.
Uyuşturucu ticareti suçu ilgili kanun maddesinde de bahsedildiği üzere bu suç seçimlik hareketli bir suçtur. Bu seçimlik hareketler; uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin imali, ithali, ihracı, ülke içinde satılması, satışa arz edilmesi, başkalarına verilmesi, sevk edilmesi, nakledilmesi, depolanması veya ticaret amacıyla satın alınması, kabul edilmesi ile işlenmiş kabul edilir.
Uyuşturucu özelliği bulunmayan veya bulunan bir maddenin yapılan müdahaleler neticesinde farklı türde bir uyuşturucu maddeye dönüşmesi uyuşturucu madde imal etme suçunu oluşturmaktadır. Bu suçun oluşması için başta kullanılan madde uyuşturucu ise türünün değişmesi, uyuşturucu değil ise uyuşturucu etkili bir hale dönüşmesi gerekir. Yapılan işlem uyuşturucu maddenin türünü değiştirmeyip yalnızca uzun süre muhafaza edilmesini sağlıyor ise bu suç unsurları oluşmamıştır. Yargıtay verdiği bir kararda şu şekilde açıklamıştır;
Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2021/222 E. , 2022/10827 K. ‘’Uyuşturucu Maddelere Dair 1961 TEK Sözleşmesi’nin 1. maddesinde yer alan imal ve ilgili diğer terimlerin anlamlarına bağlı kalınarak uyuşturucu madde imal etme; “en az iki farklı maddenin, kimyasal tepkimeye sokulması sonucu bunlardan değişik nitelikte ve uyuşturucu özelliği bulunan yeni bir madde elde edilmesi veya bir uyuşturucu maddenin başka bir uyuşturucu maddeye dönüştürülmesi ya da bir uyuşturucu maddenin arıtılması işlemidir.” Maddenin niteliğinde değişiklik yapmayan işlemler imal olarak kabul edilmez. Maddenin fiziksel özelliklerinde yapılan değişiklikler imal olarak nitelendirilemeyeceği gibi maddenin doğal niteliğini korumaya yönelik işlemler de imal sayılamaz. İmal, fenni usuller kullanılarak işlenme olarak algılanmalıdır.
Katı haldeki sentetik kannabinoidlerin kimyasal çözücülerle sıvı hale getirip kurutulmuş bitki parçalarına püskürtülerek veya emdirilerek az miktardaki katı sentetik kannabinoidden bu etkin maddeleri içeren çok miktarda bitki parçasının elde edilmesi fiziki durumu değiştirme olduğundan, imal sayılmazlar.’’
Failin bu suçtan ceza alması için yalnızca uyuşturucunun türünün değişip değişmemesine bakılmamakta, uyuşturucunun imalatında kullanılan malzemelerin ve yapılan yerinde bu suçun işlenmesi için elverişli olmalıdır. Tüm unsurların tespiti mahkeme tarafından Adli Tıp Kurumundan rapor alınmalıdır. Yargıtay bir kararında Adli Tıp Kurumu veya Kriminal Polis Laboratuvarından rapor alınmasını gerekli görmüştür.
Yargıtay 10. CD 20/12/2021, 2021/15816 E.-2021/13961 ‘’ “Hükme esas alınan, hakkında kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçundan ayrı soruşturma yapılan …’da ele geçirilen maddelere ilişkin Adli Tıp Kurumu veya Kriminal Polis Laboratuvarından alınmış bir ekspertiz raporunun dosyada bulunmadığı anlaşılmakla; bu maddelerin “uyuşturucu madde niteliğini taşıyıp taşımadığına” ilişkin analiz raporunun aslı ya da onaylı suretlerinin dosya arasına konulması; ele geçirilen maddeye ilişkin analiz raporu yok ise, maddelerin Adli Emanetten temini ile “uyuşturucu madde niteliğini taşıyıp taşımadığına” ilişkin uzmanlık raporu aldırılarak, sanığa okunup diyeceklerinin sorulması ve sonucuna göre sanığın hukuki durumunun belirlenmesi gerekirken eksik araştırma ile hüküm kurulması”
TCK madde 188/1’ de bahsedildiği üzere Uyuşturucu ya da uyarıcı maddelerin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak yurt dışından ithal edilmesi durumunda uyuşturucu madde ithal etme suçu oluşacaktır. Uyuşturucu ya da uyarıcı maddenin, kara, deniz ve hava yoluyla hangi şekilde ülke içerisine sokulduğu fark etmeksizin yurt dışından Türkiye sınırları içerisine getirilmiş olması suçun oluşması için yeterlidir.
Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2018/3938 E. , 2018/7365 K. ‘’Sanığın ele geçirilen 647 adet amfetamin içerikli hapı Suriye’den getirdiğini belirterek, ikrarı ile görevlilerin bilgisi olmadığı aşamada ithal suçunun ortaya çıkmasını sağladığı anlaşıldığından, bu suçtan 5237 sayılı TCK’nın 192/1. maddesi uyarınca hakkında cezaya hükmolunamayacağı ancak, sanığın sabit olan eyleminin “uyuşturucu madde ticareti yapma” suçunu oluşturduğu, “uyuşturucu madde ithal etme” suçundan CMK’nın 223/4-a maddesi uyarınca “ceza verilmesine yer olmadığı” kararı verilerek, TCK’nın 188/3. maddesi uyarınca hüküm kurulması gerektiği gözetilmeden, sanığın “uyuşturucu madde ithal etme” suçundan mahkûmiyetine ve “uyuşturucu madde ticareti yapma” suçundan beraatine karar verilmesi,’’
Fail Türkiye’yi uyuşturucu maddeyi bir ülkeden başka bir ülkeye ihraç etmek üzere transit geçiş için kullanıyorsa uyuşturucu madde nakletme suçu oluşacaktır. Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2014/4257 E. , 2014/12698 K. ‘’Sanığın, … plakalı araç ile 19/01/2014 tarihinde Kapıkule Sınır Kapısı’nda suça konu uyuşturucu madde ile yakalandığı, dosyadaki belgelere göre aracın varış yerinin Türkmenistan olduğu, savunmasında da Türkmenistan’a gideceğini beyan etmesi karşısında; savunmasının aksine, suç konusu uyuşturucu maddeyi Türkiye’de bırakacağına veya başkasına vereceğine ilişkin delil bulunmadığı, transit geçiş niteliğindeki eyleminin ithal veya ihraç değil, uyuşturucu madde nakletme suçunu oluşturduğu..’’şeklinde karar vermiştir.
Uyuşturucu maddeyi satın alma suçunun oluşması için failin uyuşturucu maddeyi kişisel kullanma amacıyla değil de ticari amaçlı al-sat mantığıyla satın alması gerekir. Uyuşturucu madde satma, veya satın alma fiillerinin cezası TCK md.188/3 düzenlendiği üzere on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezasıdır.
Uyuşturucu maddeyi başkalarına vermek, Yargıtay Ceza Genel Kurulu 21.06.2011, 2011/10-120 E.-2011/143 K. “bir kişinin mülkiyetinde ya da zilyetliğinde bulunan uyuşturucu maddeyi satış sayılmayacak şekilde ve bedel almadan başkasına devretmesidir. Bunun için uyuşturucuyu verecek kişi ile alacak kişinin iradelerinin uyuşması ve maddenin zilyetliğinin devredilmesi gerekir.” şeklinde tanımlanmıştır. Uyuşturucu maddeyi başkalarına vermek suretiyle suç işlenebilmesi için tarafların karşılıklı ve birbirine uyuşan iradelerinin olması şarttır. Fail, karşı tarafın iradesi dışında uyuşturucu ya da uyarıcı maddenin vermesi durumunda başkalarına verme fiili değil kasten yaralama suçu oluşacaktır. Örnek olarak uyuşturucuyu gizlice içeceğine koyma, iradesi dışında kullanmaya zorlamak.
Uyuşturucu maddenin sahibi veya zilyedinin, uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi, kişi aracılığıyla, bir yerden bir yere göndermesidir.
Bizzat fail tarafından uyuşturucu veya uyarıcı maddenin bir yerden bir yere götürülmesidir.
Kişinin kullanma amacı olmadan uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi bir yerde tutmasıdır. Burada fail, gizlemek ve zamanı gelince bulunduğu yerden çıkarmak amacıyla uyuşturucu maddeyi depolamaktadır.
Yargıtay CGK 21.06.2011, 2011/10-120 E.-2011/143 K. “uyuşturucu ya da uyarıcı maddenin üzerinde tasarruf edebilme hakkının bir bedel veya başka bir değer karşılığı elde edilmesi” şeklinde uyuşturucu maddeyi satın alma suçunun tanımını yapmıştır. Bu durumda fail, uyuşturucu maddeyi alma sebebi kullanma değil, uyuşturucu maddenin alt- sat şeklinde ticaretini yapmaktır.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 21.06.2011 tarih ve 2011/10-120-2011/143 sayılı kararında bulundurma fiili, “bir kişinin kendisine veya başkasına ait uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak fiili egemenliği altında ve o madde üzerinde tasarruf olanağı bulunacak şekilde tutması” olarak tanımlanmıştır. Kararın devamında, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin TCK’nın 188/3. maddesi kapsamında değerlendirilebilmesi için için kişinin maddeyi “kendi kişisel kullanımı dışında bir amaçla, örneğin; başkasına satmak, başkasına suç atmak, başkasının içeceğine karıştırmak veya yeni uyuşturucu imal etmek gibi sebeplerle bulundurması” gerektiğinden bahsedilmiştir.
Türk Ceza Kanunu Madde 66 da bahsedildiği üzere “Yirmi yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasını gerektiren suçlarda yirmi yıl geçmesiyle düşer.” maddesi gereğince uyuşturucu ticareti suçu oluştuktan itibaren 20 yıl geçmekle birlikte zamanaşımına uğrayacaktır. Çünkü uyuşturucu ticareti suçunun cezası ‘’ yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve ikibin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası’’ dır.
Uyuşturucu ticareti yapma suçunun işleniş şekline göre daha çok veya az cezayı gerektiren halleri bulunmaktadır.
Uyuşturucu Maddenin Niteliğine göre daha fazla ceza alınmasına sebep olabilir. Uyuşturucu madde ne kadar sağlığa zararlıysa verilecek cezada fazla olacaktır. TCK M.188/4/a’ya göre ‘’eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid türevleri veya bazmorfin’’ olması nitelikli halidir.
Uyuşturucu ticareti suçu en az üç kişi tarafından birlikte veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde verilecek ceza bir kat artırılacaktır. (TCK M.188/5) Bunun sebebi ise suçun örgüt şeklinde işlenmesi halinde suçun işlenmesi kolaylaşacak, suçla mücadele etmek daha zor olacaktır.
Uyuşturucu ticareti yapma suçunun sağlık çalışanları, tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır. Bu durumun nitelikli hal olmasının sebebi ise sağlık mesleğinde çalışanların mesleki yeterlilik gereği kolayca imal edebileceği ve aynı zamanda mesleğe duyulan güvenin zedelenmesine sebep olmasıdır.
Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması durumunda verilecek ceza 15 yıldan az olamaz.
TCK madde 188/3’ e göre ’suçun; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi halinde ceza yarı oranında arttırılır.’’ denilmektedir.
Etkin Pişmanlık;
TCK md.192/1-2; Fail, suçun işlendiği resmi makamlar haber almadan önce diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması hâlinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.
TCK md.192/3; Bu suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.
Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2014/523 E. , 2015/28 K. etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması için gerekli koşulları şu şekilde açıklamıştır;
Yerleşmiş yargısal kararlar ve öğretide yer alan baskın görüşlere göre, 5237 sayılı TCK’nun 192/3. maddesinde yer alan etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için şu şartların birlikte gerçekleşmesi gereklidir:
1- Fail 5237 sayılı TCK’nın 188 ve 191. maddesinde düzenlenen suçlardan birini işlemiş olmalıdır
2-Hizmet ve yardım bizzat fail tarafından yapılmalıdır.
3- Hizmet ve yardım soruşturma ya da kovuşturma makamlarına yapılmalıdır.
4- Hizmet ve yardım, suçun resmi makamlar tarafından haber alınmasından sonra, ancak mahkemece hüküm verilmeden önce gerçekleşmelidir. 5271 sayılı CMK’nun 158. maddesinde gösterilen, bir suç hakkında soruşturma yapmakla yetkili olan adli ve idari merciler, Adalet ve İçişleri Bakanlıkları, savcılıklar, emniyet ve jandarma teşkilatı, suçları savcılıklara iletmekle yükümlü olan vali ve kaymakamlıklar, elçilikler ve konsolosluklar resmi makamlar kapsamında değerlendirilmelidir.
5- Fail kendi suçunun ya da bir başkasının suçunun ortaya çıkmasına önemli ölçüde katkı sağlamalı, bilgi aktarımı ile suçun meydana çıkmasına ya da diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım etmelidir.
6- Failin verdiği bilgiler doğru, yapılan hizmet ve yardım sonuca etkili ve yararlı olmalıdır.
Failin etkin pişmanlık nedeniyle indirimden yararlanabilmesi için kendi suçunun ortaya çıkmasına ya da suç ortaklarının yakalanmasına yardım ve hizmet etmiş olması gerekmektedir. Suç ortakları kavramı uyuşturucu madde suçuna katılan ya da başka bir uyuşturucu madde suçu işleyen kimse olarak anlaşılmalı; “yakalanması” sözcüğü de, “suç ortaklarının yakalanması ya da kim olduğunun belirlenmesi” olarak kabul edilmelidir. Fail suç ortağının, uyuşturucu maddeyi satın aldığı veya sattığı kişinin ya da başka bir uyuşturucu madde suçu işleyen kişinin yakalanmasına ya da kim olduğunun belirlenmesine katkıda bulunduğunda indirimden yararlanacaktır. Failin kendi suçunun ya da suç ortaklarının ortaya çıkmasına yönelik olarak verdiği bilginin yardım ve hizmet niteliğinde kabul edilebilmesi için, hizmet ve yardımın konusu olan bilgilerin doğru olmasının yanında, hizmet ve yardımın sonuca etkili ve yararlı olması da gerekmektedir.
Uyuşturucu kullanma suçu Asliye Ceza Mahkemeleri, uyuşturucu ve uyarıcı maddenin üretimi, imal edilmesi, ticareti suçu gibi suçlara ise Ağır Ceza Mahkemelerinin görev alanına girecektir. Uyuşturucu ticareti suçunda yetkili mahkemeler ise suçun işlendiği yer mahkemesidir.
Uyuşturucu Ticaretine dair Kesin delil olmalıdır. ( Yargıtay 20 CD. 2017/4395 E.)
Sanık, arkadaşından tanık A. para talep etmeden iki fişek esrar verdiğini beyan etmişse de ; sanıktan ya da sanığın uyuşturucu madde sattığı iddia edilen A’dan uyuşturucu madde ele geçirmemiş olup; uyuşturucu kullandığı belirlenememiş olmasından ötürü sanığın sattığı madde miktarı veya TCK madde 188 kapsamında uyuşturucu madde özelliği olup olmadığı da belirlenememiş olması sebebiyle atılı suçu işlediğine dair inandırıcı, kesin delil olmadığından sanığın beraati gerekmektedir.
Kıbrıs’a uyuşturucu ve uyarıcı madde getireceğine ilişkin alınan istihbarat doğrultusunda sanığın otelden çıktıktan sonra kolluk kuvvetleri tarafından yakalandığını ve kaldığı otelde yapılan aramada 296.1 gram eroin ele geçirilmiştir. Yasal yıllık kullanım sınırı 20 gram olması sebebiyle sanığın uyuşturucu ticareti suçundan yargılanması gerekirken, uyuşturucu kullanma suçundan ceza alması ilgili kararı bozma sebebidir. ( Yargıtay 10. Ceza Dairesi 2017/ 2719 E.)
Eserçelik Hukuk Bürosu; İstanbul ilinde faaliyet gösteren ve Avukat Doğa Eser Eserçelik tarafından başta sağlık ve boşanma hukuku alanında hizmet veren İstanbul Hukuk Bürosudur.
