Hırsızlık suçu, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 141. maddesinde düzenlenen ‘’Zilyedinin rızası olmadan başkasına ait taşınır bir malı, kendisine veya başkasına bir yarar sağlamak maksadıyla bulunduğu yerden alan kimseye bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir.’’ şeklinde düzenlenmiştir. Hırsızlık suçunun nitelikli halleri, daha az cezayı gerektiren halleri, malın değerinin az olması ve kullanma hırsızlığı türleri TCK madde 142-147 arasında düzenlenmiştir. Hırsızlık suçuna ilişkin hukuki yardım almak için ceza avukatı ile iletişime geçebilirsiniz.
Bu suçun için iki önemli şartın gerçekleşmesi gerekir. Bu unsurlardan biri suça konu eşyanın taşınır ve ekonomik değere sahip bir şey olması gerekir. Örnek olarak araba, çanta, cüzdan, bisiklet gösterilebilir. İkinci unsur ise hırsızın malın zilyedi konumunda olması gerekir. Zilyet, bir şeyi fiili hakimiyeti altında bulunduran kişiye denmektedir. Kısaca hırsız, izinsiz sahibinden aldığı şeyi fiili hakimiyeti altında bulundurması gerekir. Hırsızın çaldığı eşyayı hırsızdan izinsiz alan kişi de hırsızlık suçunu işlemiş olur. Burada önemli olan husus hırsızın çaldığı eşyayı, hakimiyeti altında bulundurması, kullanması, ekonomik bir çıkar elde etmesidir.
Şayet hırsız suçüstü fark edilip kesintisiz takip edilerek yakalanırsa teşebbüsten ceza alacaktır. Bunun nedeni failin çaldığı eşya üzerinde tam bir hakimiyet kuramamış olmasıdır. Ancak takip sırasında fail gözden kaçarsa hırsızlık suçu tamamlanmış sayılır ve yakalandığında hırsızlık suçundan ceza alır.
Nitelikli hırsızlık TCK madde 142’ de şu şekilde düzenlenmiştir;
1- Kime ait olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında veya ibadete ayrılmış yerlerde bulunan ya da kamu yararına veya hizmetine tahsis edilen eşya hakkında,
2- Halkın yararlanmasına sunulmuş ulaşım aracı içinde veya bunların belli varış veya kalkış yerlerinde bulunan eşya hakkında,
3- Bir afet veya genel bir felaketin meydana getirebileceği zararları önlemek veya hafifletmek maksadıyla hazırlanan eşya hakkında,
4- Adet veya tahsis veya kullanımları gereği açıkta bırakılmış eşya hakkında İşlenmesi hâlinde, üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Hırsızlık Suçu ;
a) Kişinin malını koruyamayacak durumda olmasından veya ölmesinden yararlanarak,
b) Elde veya üstte taşınan eşyayı çekip almak suretiyle ya da özel beceriyle,
c) Doğal bir afetin veya sosyal olayların meydana getirdiği korku veya kargaşadan yararlanarak,
d) Haksız yere elde bulundurulan veya taklit anahtarla ya da diğer bir aletle kilit açmak veya kilitlenmesini engellemek suretiyle,
e) Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle,
f) Tanınmamak için tedbir alarak veya yetkisi olmadığı halde resmi sıfat takınarak,
g) büyük veya küçük baş hayvan hakkında,
h) Herkesin girebileceği bir yerde bırakılmakla birlikte kilitlenmek suretiyle ya da bina veya eklentileri içinde muhafaza altına alınmış olan eşya hakkında, İşlenmesi hâlinde, beş yıldan on yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
Suçun, bu fıkranın (b) bendinde belirtilen surette, beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda olan kimseye karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte biri oranına kadar artırılır.
Suçun, sıvı veya gaz hâlindeki enerji hakkında ve bunların nakline, işlenmesine veya depolanmasına ait tesislerde işlenmesi halinde, beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Bu fiilin bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, ceza yarı oranında artırılır ve on bin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur.
Bu suçun işlenmesi maksadıyla konut dokunulmazlığının ihlâli veya mala zarar verme suçunun işlenmesi halinde, bu suçlardan dolayı soruşturma ve kovuşturma yapılabilmesi için şikâyet aranmaz.
Bu suçun işlenmesi sonucunda haberleşme, enerji ya da demiryolu veya havayolu ulaşımı alanında kamu hizmetinin geçici de olsa aksaması hâlinde, yukarıdaki fıkralar hükümlerine göre verilecek ceza yarısından iki katına kadar artırılır.
Hırsızlık Suçunun Gece Vakti İşlenmesi
TCK madde 143 ‘’Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı Hırsızlık suçunun gece vakti işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.’’ şeklinde düzenlenmiştir. Fail, basit ya da nitelikli hırsızlık suçunu gece vakti işlerse verilecek olan temel cezanın yarısı oranında artırılır.
Ortak Mülkiyetteki Mal ve Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağı Tahsil Amacıyla Hırsızlık Suçunun İşlenmesi
TCK madde 144 ‘’Hırsızlık suçunun; a) Paydaş veya elbirliği ile malik olunan mal üzerinde, b) Bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla, İşlenmesi halinde, şikayet üzerine, fail hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.’’ şeklinde düzenlenmiştir. Hırsızlık suçunu fail, paydaş veya elbirliği şeklinde malik olduğu eşya üzerinde veya var olan alacağını tahsil etmek amacıyla işlemişse fail 2 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır. Bu durumda failin ceza alması mağdurun şikayetine bağlıdır.
Hırsızlık Suçuna Konu Eşyanın Değerinin Az Olması
TCK madde 145 ‘’Hırsızlık suçunun konusunu oluşturan malın değerinin azlığı nedeniyle, verilecek cezada indirim yapılabileceği gibi, suçun işleniş şekli ve özellikleri de göz önünde bulundurularak, ceza vermekten de vazgeçilebilir.’’ şeklinde düzenlenmiştir. Ağır ve acil bir ihtiyacı karşılamak için işlenmesi halinde daha az ceza gerekmektedir.
TCK madde 146 ‘’Hırsızlık suçunun, malın geçici bir süre kullanılıp zilyedine iade edilmek üzere işlenmesi halinde, şikayet üzerine, verilecek ceza yarı oranına kadar indirilir. Ancak malın suç işlemek için kullanılmış olması halinde bu hüküm uygulanmaz.’’ şeklinde düzenlenmiştir.
Özetle, taşınır eşyayı geçici olarak rızası dışında iade etmek şartıyla kullanan kişi kullanma hırsızlığı suçunu işlemiş olur. Bu suçun tamamlanması failin malı geçici olarak alıp kullanmasıyla gerçekleşmektedir.
Kullanma hırsızlığı suçu şikayete tabi bir suçtur. Kullanma hırsızlığı suçu neticesinde temel cezadan yarı oranında indirilir. Fakat hırsız kullanmak için olduğu eşyayı başka bir suç işlemek için kullanılmış ise bu hüküm uygulanmaz.
Hırsızlık suçu basit ve nitelikli halleri resen soruşturulmaktadır. Hırsızlık suçu, takibi şikayete bağlı suçlar arasında değildir. Bu nedenle suçun bir şikayet süresi de bulunmadığından en basit halinde bile 8 yıl içerisinde şikayet edildiğinde soruşturma başlatılabilir. Mağdurun şikayetten vazgeçmesi kamu davasını düşürmez. Mağdur davanın her aşamasında ceza davasına katılım sağlayarak taraf sıfatını kazanabilir.
Hırsızlık suçunun basit halinde taraflar arasında uzlaştırma prosedürünün uygulanması gerekmektedir. Uzlaşma kapsamında olan hırsızlık suçunun basit halinde uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya kovuşturmaya devam edilmelidir.
Basit veya nitelikli hırsızlık suçu nedeniyle yapılan yargılamalar asliye ceza mahkemesi tarafından yerine getirilir.
Bir suçu işledikten sonra fail işlediği suçtan ötürü pişmanlık duymalıdır. Failin pişmanlık duyması yeterli olmayıp; polis veya savcının suçu tespit etmeden önce kendi isteğiyle suçunu itiraf etmelidir. Bu durumda failin alacağı ceza TCK uyarınca etkin pişmanlık hükümlerine tabi olur.
TCK madde 168 gereğince hırsızlık suçu tamamlandıktan sonra veya bu nedenle hakkında kovuşturma başlamadan önce, failin, bizzat pişmanlık göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen tamamen gidermesi halinde, verilecek cezanın üçte ikisine kadarı indirilir. Fail hakkında kovuşturma aşaması başlamışsa ve sonrasında mağdurun zararını karşılarsa sanığa verilecek ceza ½ oranında indirilir.
Hırsızlık suçunun nitelikli hallerinde söylediğimiz üzere, bilişim sistemi kullanılmak suretiyle yapılan hırsızlık daha ağır cezayı gerektiren bir durumdur. Bilişim sistemi kullanılmak suretiyle yapılan hırsızlık suçuna örnek olarak internet üzerinden kişilerin kredi kart bilgileri kopyalamak ve bu şekilde para aktarmak, uygulamada sıklıkla görülen atm cihazına koyulan kartların bilgilerini kopyalamak vs. gösterilebilir.
Basit anlamda hırsızlık suçunun oluşması için gereken şartlar aynı şekilde, bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle hırsızlık suçu içinde geçerlidir. Bu durumda kişinin rızası olmadan, yarar sağlamak amacıyla ve taşınır eşyanın bulunduğu yerden alınması gerekmektedir. Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle işlenen hırsızlık suçlarında taşınır eşyanın failin hakimiyeti altına alması bilişim sistemlerinin kullanılması aracılığıyla gerçekleşir.
Günümüz dünyasında teknolojinin gelişimiyle birlikte bilgisayar veya telefon ortamında hayatımıza giren ekonomik değer taşıyan ve taşınır mal statüsündeki para, hisse senedi ve altın vb. gibi menkul değerlerine ilişkin işlemleri çoğunlukla bilişim sistemleri üzerinden gerçekleştirmektedir. Bilişim sistemleri sayesinde para, hisse senedi ve altın gibi taşınır mallara fiziki temas olmadan işlem yapılabilmekte, ekonomik değerleri azaltıp artırılabilmektedir. Bilişim sistemi üzerinde taşınır mallarla fiziki temas olmaksızın yapılan her türlü işlem, teknik anlamda ‘veri’ kelimesi ile ifade edilmektedir.
Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle hırsızlık suçlarında fail, ekonomik değeri olan taşınır menkullere fiziki temas etmeden, bilişim sistemindeki taşınır menkulleri gerçek sahibi olan kişinin hesabından başka bir yere aktararak gerçek hak sahibinin hakimiyetinden çıkartıp kendi hakimiyet alanına aktarmaktadır.
Bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle hırsızlık suçlarında en çok karşılan durum fail, mağdurun internet bankacılığı hesabına sanal ortamda erişim sağlayarak hesaptaki para, hisse senedi ve altın gibi taşınır malları kendisine ya da başka birinin hesabına aktarmasıdır. Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2014/22654 E. ,2016/3151 sayılı kararında da belirtilen surette gerçekleştirilen eylemlerin bilişim sistemlerinin kullanılması suretiyle hırsızlık suçunu oluşturduğunu belirtmiştir.
Yargıtay 2. Ceza Dairesi 2014/22654 E. 2016/3151 K.
Katılanın bilgisi ve rızası dışında Bankası Levent Şubesi’ne bağlı hesabından internet bankacılığı aracılığıyla Adana Şubesi’nde hesabı bulunan sanığın hesabına para aktarılıp çekilmesi biçimindeki eylemin Yargıtay Ceza Genel Kurulunun 17/11/2009 tarih ve 2009/11-193E., 2009/268K. sayılı kararında da benimsendiği üzere, TCK’nın 142/2-e maddesinde düzenlenmiş bulunan ‘bilişim sistemi kullanılmak suretiyle hırsızlık’ suçunu oluşturduğu nazara alınmadan suç vasfında yanılgı sonucu aynı Kanun’un 244/4 maddesi gereğince hüküm kurulması, bozmayı gerektirmiş….
Yargıtay 15. Ceza Dairesi 2014/23459 E. 2015/73 K.
‘’Sanıkların fikir ve eylem birliği içerisinde hareket ederek, şikayetçiye ait kimlik bilgilerini ele geçirdikten sonra sahte nüfus cüzdanıyla … internet bankacılığı aracılığı ile şikayetçinin hesabından aynı gün 20.000 TL’lik iki ayrı işlem yapmak suretiyle toplam 40.000 TL parayı, sanıklardan …’ın olaydan kısa bir süre önce açmış olduğu banka hesabına aktardıkları ve parayı çekmek için banka şubesine gittiklerinde yakalandıkları ……… Dairemizin 11.06.2013 tarih ve 2011/67316 esas, 2013/10906 sayılı kararıyla eylemin bilişim sistemi kullanılmak suretiyle hırsızlık suçunu oluşturduğu ….’’
Bilişim sistemi kullanılmak suretiyle hırsızlık suçunun cezası 5 yıldan 10 yıla kadar hapis cezasıdır.
Adli para cezası hapis cezasıyla birlikte verilebildiği gibi tek başına da bir yaptırım çeşididir. Basit hırsızlık suçu neticesinde verilen hapis cezası, para cezasına çevirebiliyorken nitelikli hırsızlık suçunda hapis cezası, adli para cezasına çevrilememektedir. Şayet nitelikli hırsızlık suçu neticesinde etkin pişmanlık, sanığın yaşının küçüklüğü vb. gibi sebeplerle indirim yapılırsa ceza miktarının azalması nedeniyle, nitelikli hırsızlık suçu adli para cezasına çevrilebilir.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, CMK madde 231 ‘’Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, müsadereye ilişkin hükümler hariç, kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.’’şeklinde açıklanmıştır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilebilmesi için, sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmaması, mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması, suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın tamamen gidermesi gerekmektedir.
Basit veya nitelikli hırsızlık suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezası hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmektedir.
TCK madde 51’ de cezasının ertelenmesi, işlediği suçtan dolayı iki yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkûm edilen kişinin cezası ertelenebilir. Ancak, erteleme kararının verilebilmesi için kişinin; daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına mahkûm edilmemiş olması, mahkemece sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması gerekir.
Basit veya nitelikli hırsızlık suçu nedeniyle hükmedilen hapis cezasının ertelenmesi de mümkündür. Bu suçun faillerinin hak kaybına uğramamaları için mutlaka hukuki destek almaları gerekmektedir. İletişime geçmek ve danışmanlık hizmeti almak için sağ taraftaki iletişim butonunu kullanabilirsiniz.
Eserçelik Hukuk Bürosu; İstanbul ilinde faaliyet gösteren ve Avukat Doğa Eser Eserçelik tarafından başta sağlık ve boşanma hukuku alanında hizmet veren İstanbul Hukuk Bürosudur.
